Τις προάλλες περπατούσα στη γειτονιά μου φουριόζα γιατί είχα πολλές δουλειές και χαρούμενη γιατί είχε λιακάδα. Κρατούσα στο χέρι ένα νοστιμότατο γεμιστό ψωμάκι από γνωστό φούρνο και το μασουλούσα με απόλαυση μέχρι να φτάσω στον επόμενο προορισμό μου. Παππούς 75+ με σταματά στο δρόμο και μου απαγγέλει με στεντόρεια φωνή, λες και παίζαμε σε οπερέτα: έχεις το μεζέ, να φέρω την μπίρα;
Τα σχόλια δικά σας, πάντως για του λόγου το αληθές πρόσφατα παρευρέθηκα στην πρώτη μου γευσιγνωσία μπίρας. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στον χώρο δημιουργικής ζυθοποιίας ΑΘΗΝΕΟ όπου υπάρχει και μουσείο αφιερωμένο στην παρασκευή και την ιστορία της μπίρας με ιστορικά σκεύη και εργαλεία ζυθοποιίας, διαφημιστικά αντικείμενα που έχουν σχέση με την μπίρα, φωτογραφίες αρχείου κλπ. Το όλον εγχείρημα στεγάζεται σε ένα από τα κτίρια της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, στο «ποτάμι», στο ύψος του Αιγάλεω.
Εκεί λοιπόν, σε ένα μακρύ-μακρύτατο τραπέζι μοναστηριακού τύπου μας κεράσανε τις φρέσκες μπίρες, δηλαδή απαστερίωτες και αφιλτράριστες που βγάζει η μικροζυθοποιία του ομίλου, μας βγάλανε και αλμυρά μεζεδάκια και η ιστορικός Ξένη Μπαλωτή μας είπε τα πάντα όλα για την ιστορία της μπίρας στην Ευρώπη το μεσαίωνα, δηλαδή από τον 5ο μέχρι τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Εμένα είναι η καλύτερή μου να με τρατάρουν φαγητό, ποτό και ιστορίες μαζί. Από αυτά που άκουσα συγκράτησα τα εξής:
Η μπίρα ξεκίνησε μέσα από τις οικιακές κουζίνες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης όπου οι γυναίκες βράζοντας σε ένα καζάνι το κριθάρι, έκαναν εκχύλιση της βύνης και με τρόπο «μαγικό» παρήγαγαν ποτό γευστικό και μεθυστικό. Το να φτιάχνεις καλή μπίρα τότε σε έκανε περιζήτητη νύφη και η παραγωγή μπίρας παρέμεινε για καιρό «γυναικεία» υπόθεση. Εκεί τράφηκε και ο μύθος της θηλάζουσας μητέρας με τα τροφαντά στήθη που οφείλει το άφθονο γάλα της στην κατανάλωση μπίρας – αλήθεια τώρα, δεν έχετε κάποια ηλικιωμένη γιαγιά, θεία που σας έλεγε να πιείτε μπίρα για να «κατεβάσετε» περισσότερο γάλα;
Στην αρχή η μπίρα ήταν κομμάτι της παγανιστικής παράδοσης μια που η χριστιανική κουλτούρα διέβαλε την μπίρα διαδίδοντας ότι «ο διάβολος κατοικεί στη μπίρα» επειδή τη χρησιμοποιούσαν οι μη χριστιανικοί πληθυσμοί στις εορταστικές και λατρευτικές τελετές τους. Οι χριστιανοί ως γνωστό χρησιμοποιούσαν μόνο το κρασί στις θρησκευτικές τελετές τους. Όμως με τον εκχριστιανισμό της Ευρώπης κατά τον 7ο αιώνα, το θρησκευτικό κατεστημένο έπαψε να θεωρεί την μπίρα απειλή, σταμάτησε ο ανταγωνισμός κρασιού και μπίρας και έδωσε και ο Λούθηρος τις ευλογίες του στην μπίρα. Έτσι η μπίρα άρχισε να τέρπει και τα λαρύγγια των πιστών χριστιανών.
Σε δεύτερη φάση η μπίρα αρχίζει να παρασκευάζεται στα μοναστήρια (ο Θεός να μας φυλάει!). Πώς κι έτσι; Η Εκκλησία στο μεταξύ έχει πλουτίσει και της ανήκει μεγάλο μέρος της γεωργικής παραγωγής και άρα των σιτηρών, άρα έχει την πρώτη ύλη για να φτιάχνει μπίρα. Εξάλλου, το νερό της μεσαιωνικής Ευρώπης είναι συχνά μολυσμένο οπότε η κατανάλωση μπίρας (με χαμηλή περιεκτικότητα αλκοόλ) είναι πιο σίγουρη. Τα μοναστήρια πλέον διαθέτουν ζυθοποιεία και οι μοναχοί φτιάχνουν μπίρα. Μάλιστα, κυκλοφορούν τρεις ποιότητες: μία υψηλή ποιότητα μπίρας για τους υψηλούς αξιωματούχους του Κράτους και της Εκκλησίας, μία μεσαία ποιότητα για εσωτερική κατανάλωση στα μοναστήρια και μια κατώτερη ποιότητα για την πλέμπα, δηλαδή τους προσκυνητές, τους πένητες και τους εργάτες που κάνανε το πέρασμά τους περνούσαν από τα μοναστήρια. Έτσι δημιουργούνται οι πρώτες μπρασερί (brasserie) μέσα στα μοναστήρια.
Οι Σλάβοι φέρνουν τον 10ο αιώνα ένα νέο συστατικό στη συνταγή της μπίρας, το λυκίσκο, που δίνει ιδιάζουσα γεύση στο ποτό, το εμπλουτίζει σε βιταμίνες και το διατηρεί για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα – έτσι η μπίρα ταξιδεύει μακριά με μεγάλα καράβια. Η δημιουργία των «κέντρων λυκίσκου» φέρνει τις πρώτες μπιραρίες με τη σημερινή τους μορφή.
Το 1516 διακηρύσσεται στη Βαυαρία ο νόμος περί καθαρότητας της μπίρας ο οποίος ορίζει ότι η μπίρα δεν μπορεί να περιέχει κάτι παραπάνω εκτός από βύνη, λυκίσκο και νερό. Αυτό το τηρούν απαρέγκλιτα οι Γερμανοί μέχρι σήμερα γι’ αυτό και οι μπίρες τους έχουν διαφορετική γεύση από τα υπόλοιπες (εγώ δεν έχω πάει στη Γερμανία για να σας το διαβεβαιώσω).
Αν θέλετε να επισκεφθείτε με τα παιδιά σας ή χωρίς αυτά (αν θέλετε να δοκιμάστε περισσότερες μπίρες) το μουσείο της μπίρας του ΑΘΗΝΕΟ να ξέρετε ότι λειτουργεί τα Σάββατα 13:00-19:00 και οι υπεύθυνοι του χώρου αναλαμβάνουν να σας ξεναγήσουν. Στα συν ο ευγενέστατος υπεύθυνος του χώρου που βγήκε σε άγρα ενός ντεπόν που του ζήτησα καθώς έφτασα στην εκδήλωση με πονοκέφαλο – και το βρήκε και μου το έφερε – του χρωστάω μεγάλη χάρη γιατί αλκοόλ συν πονοκέφαλος ίσον καταστροφή. Ρωτήστε τους αν θα επαναλάβουν τις διαλέξεις μετά μπιροποσίας, είχανε ενδιαφέρον. Η δοκιμή της μπίρας στο μπαρ του μουσείου είναι δωρεάν. Διεύθυνση Λεωφόρος Κηφισού 102. Πληροφορίες για όλες τους τις εκδηλώσεις εδώ.
