Είχα κάτι υπολείμματα καλοκαιριού κάτω από το κρεβάτι μου: τα βατραχοπέδιλα και κάτι βιβλία. Ανακάλυψα μια μακρόστενη σακούλα γνωστού ζαχαροπλαστείου που χωρούσε ακριβώς τα βατραχοπέδιλα (προοριζόταν για τσουρέκι) και αυτά πήραν το δρόμο τους για την ντουλάπα. Έριξα μια ματιά στα βιβλία.
Τα εξώφυλλα των θερινών αναγνώσεων κουβαλούν ιστορίες. Όταν διάβασα όλα τα βιβλία που είχα μαζί μου στο νησί πήγα να ζητιανέψω στη γειτόνισσα . Έτσι βρέθηκε στα χέρια μου ένα βιβλίο από αυτά που προσφέρουν οι κυριακάτικες εφημερίδες: «Η αλήθεια που δε γνώριζα». Το εξώφυλλο το φωτογράφησα, το βλέπετε: σου φωνάζει, ερωτική ιστορία. Όχι ότι σνομπάρω τις ερωτικές ιστορίες. Κάθε άλλο. Άμα ξέρουν να τις λένε με χάρη… Αλλά νισάφι πια με τα κόκκινα τριαντάφυλλα στα εξώφυλλα. Το κοίταξα υποψιάρικα αλλά κατόπιν επιμονής της αγαπημένης μου γειτόνισσας το ξεκίνησα.
Διαπίστωσα ότι η Σταυριανή Στεφάνου γράφει ωραία, στρογγυλά ελληνικά και είναι δυνατή στις περιγραφές. Η ιστορία εκτυλίσσεται στα Ιμαλάια όπου μια ομάδα ελλήνων ορειβατών καταφτάνει με σκοπό την κατάκτηση του Έβερεστ. Αλήθεια, ξέρατε ότι ο νεοζηλανδός Χίλαρι που ανέβηκε το Έβερεστ ήτανε μελισσοκόμος; Τα βρήκα όλα όπως μου τα περιέγραψε φίλος που έχει κάνει τη διαδρομή μέχρι την κατασκήνωση βάσης του Έβερεστ: Παγετωνικοί καταρράκτες, ορεινές λίμνες, δάση με ροδόδεντρα, βουδιστικά μοναστήρια, κρεμαστές γέφυρες που κρέμονται με συρματόσχοινα πάνω από ποτάμια. Εξάλλου, όπως γράφει στην εισαγωγή, η συγγραφέας είχε συμμετέχει παλιότερα σε μια ορειβατική αποστολή σε εκείνα τα μέρη. Η ιστορία αγάπης ελαφρά προβλεπόμενη αλλά καλοστημένη. Δίπλα σε αυτήν ξετυλίγονται με ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον μικρές ιστορίες των ινδουιστικών οικογενειών στην κοινωνία του Νεπάλ και μαθαίνεις πώς εξελίχθηκε η κοινωνική θέση της γυναίκας εκεί τα τελευταία 50 χρόνια.
Εύχομαι σε αυτό το μυθιστόρημα να έχει την ευκαιρία να κάνει μια δεύτερη καριέρα με διαφορετικό τίτλο και νέο εξώφυλλο -τα Ιμαλάια έχουν να προσφέρουν τόσο όμορφες εικόνες! Οι ταξιδιάρηδες πιστεύω θα το αγαπήσουν.
«Η ευγνωμοσύνη μας κάνει ανοιχτούς στις άπειρες δυνατότητες που υπάρχουν. Η ευγνωμοσύνη μας φέρνει πιο κοντά στους άλλους. Και μας κάνει πιο ευτυχισμένους». Γράφει σήμερα ο μαρκετίστας και μπλόγκερ Seth Godin στη ‘γραφομηχανή’ του.
Η ευγνωμοσύνη είναι επιλογή. Το να θεωρείς τα πάντα δικαίωμά σου-προνόμιό σου είναι επίσης επιλογή, που δεν επιτρέπει να νοιώσεις ευγνωμοσύνη, δεν σε αφήνει να δεις το πλήθος των δυνατοτήτων που ανοίγονται μπροστά σου, που σε απομακρύνει από τις ευθύνες σου, που σε σπρώχνει να θυμώνεις και να ρίχνεις το φταίξιμο στους άλλους.
Σήμερα αισθάνομαι ευγνωμοσύνη που, μετά από τρία 24ωρα «απεργίας» λόγω παγετού το τρεχούμενο νερό ήρθε ξανά στο σπίτι μου.
Σήμερα αισθάνομαι ευγνωμοσύνη που ο πρώην σύζυγός μου μού έδωσε χρήσιμο feedback για να ξεπαγώσω τις σωληνώσεις του νερού και να επανέλθει το τρεχούμενο νερό στο σπίτι.
Σήμερα αισθάνομαι ευγνωμοσύνη που μπορώ και πάλι να πλυθώ και να λουστώ.
Σήμερα αισθάνομαι ευγνωμοσύνη που διαθέτω στοίβες πιατικών για πλύσιμο.
Σήμερα νιώθω ευγνωμοσύνη που ξανακούω το γαργάρισμα του νερού που γεμίζει τα καζανάκια στις δύο τουαλέτες του σπιτιού.
Με τις υγείες σας και καλή σας εβδομάδα! Ξέρω, αύριο είναι Τετάρτη αλλά μετά από τόσο χιόνι στην πόλη και την υποχρεωτική αργία των σχολείων η εβδομάδα ξαναρχίζει φρέσκια και αστραφτερή αύριο!
«Ο Ταρζάν παντρεύτηκε τη λάθος Τζέιν» είπε χαριτολογώντας η διάσημη πρωτευοντολόγος (*) και ανθρωπολόγος Jane Goodall στην ομιλία της «Λόγοι για να ελπίζουμε» την προηγούμενη Πέμπτη στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής. Και αυτή είναι η αλήθεια της γιατί η Jane από μικρό παιδί αγαπούσε τα ζώα, έδειχνε παθιασμένο ενδιαφέρον για τη συμπεριφορά τους και διάβαζε ανελλιπώς για αυτά και το όνειρό της ήταν να ταξιδέψει στην Αφρική για να μελετήσει από κοντά πώς συμπεριφέρονταν όλα τα εξωτικά ζώα που ζούσαν εκεί πέρα.
Έτσι, η Jane στα 26 της χρόνια το 1960, αφού συγκέντρωσε με κόπο τα χρήματα που χρειαζόταν δουλεύοντας για καιρό ως σερβιτόρα κατάφερε να ταξιδέψει στην Αφρική (περιοχή Γκόμπε της Τανζανίας) και να παρατηρήσει από κοντά τους χιμπατζήδες που είναι οι κοντινότεροι συγγενείς του ανθρώπου (τεράστια ομοιότητα στο DNA). Να σημειωθεί ότι πριν πραγματοποιήσει αυτό το ταξίδι δεν είχε αποκτήσει κανένα πανεπιστημιακό πτυχίο – ίσως τελικά αυτό να ήταν μια ευτυχής συγκυρία γιατί το μυαλό της ήταν ελεύθερο από ακαδημαϊκές αγκυλώσεις. Αργότερα εκπόνησε διδακτορικό στην Ηθολογία το οποίο ολοκλήρωσε στην ηλικία των 31 ετών. Από τις παρατηρήσεις της προέκυψαν χρήσιμα και ρηξικέλευθα συμπεράσματα για την ανθρώπινη εξέλιξη και συμπεριφορά με βασικότερο όλων ότι ο άνθρωπος δεν είναι ο μόνος στο ζωικό βασίλειο που είναι σε θέση να φτιάχνει και να χρησιμοποιεί εργαλεία – το κάνει και ο χιμπαντζής.
Το όνειρό της το πραγματοποίησε γιατί εκτός των άλλων παραμέτρων, είχε (το τόνισε τρεις φορές) μια υποστηρικτική μητέρα η οποία
Δεν τη μάλωνε ποτέ όταν έφερνε μέσα στο σπίτι τους φίλους της τα σκουληκάκια. Απλώς, στο τέλος τα ημέρας ζητούσε από την κόρη της να τα επιστρέψει στον κήπο επειδή «θα πεθαίνανε μέσα στο σπίτι»
Αντιμετώπισε με σεβασμό το όνειρο της κόρης της έδωσε χώρο για να το αναπτύξει παρόλο που οι οικονομικές δυσχέρειες για χρόνια δεν της επέτρεπαν να προχωρήσει
Της είπε ότι αν το θέλει πραγματικά πρέπει να δουλέψει σκληρά, να μην τα παρατήσει με τίποτα, να αρπάξει τις ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν και αν δεν παρουσιαστούν, να τις δημιουργήσει εκείνη
Όταν η Jane εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά στην Αφρική ήταν η μητέρα της που προσφέρθηκε εθελοντικά να τη συνοδέψει και να μείνει μαζί της εκεί για αρκετούς μήνες επειδή απαραίτητη προϋπόθεση για να πάρει η Jane τη χρηματοδότηση και την άδεια παραμονής μέσα στη ζούγκλα ήταν να συνοδεύεται (ως γυναίκα) από κάποιο ενήλικο πρόσωπο. Μάλιστα, κατά τα λεγόμενα της Jane, η μητέρα αυτή ενίσχυε καθημερινά το ηθικό της κόρης της ενώ συγχρόνως ίδρυσε μια υποτυπώδη αυτοσχέδια κλινική για την τοπική κοινότητα χωρίς η ίδια να είναι νοσοκόμα ούτε γιατρός παρά μόνο με τις εμπειρικές γνώσεις από τον γιατρό αδελφό της.
Μου έκανε εντύπωση η φυσικότητα με την οποία η Jane παραδέχτηκε ότι δεν υπήρξε καλή στις ξένες γλώσσες και γι’ αυτό δεν μπορούσε να διεκδικήσει τις ακαδημαϊκές υποτροφίες που προσφέρονταν στην εποχή της.
Η Jane Goodall αντιμετώπιζε πάντα ολιστικά τη φύση και τον άνθρωπο και είχε επίγνωση της προσωπικής της ευθύνης για τον κόσμο. Με αυτό το σκεπτικό συνέβαλε ενεργά στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ντόπιων στην Τανζανία και μέσα από τις δράσεις του Jane Goodall Institute τους έδωσε τα μέσα για αυτό-οργάνωση από τη βάση.
Η Jane Goodall που γνώρισα ακμαιότατη στα 82 της χρόνια πλέον είναι μια εξαιρετικά φωτεινή παρουσία, μια ήρεμη δύναμη, ένας άνθρωπος που περιβάλλει ο,τιδήποτε ζωντανό με μια μητρική θα έλεγα στοργή, που δεν εγκατέλειψε ποτέ την ενεργό δράση, που ταξιδεύει 300 ημέρες το χρόνο για να μεταφέρει το μήνυμά της και την πρότασή της για έναν καλύτερο κόσμο για τα ζώα, τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Μέσα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Roots and Shoots (Ρίζες και Βλαστοί) που εμπνεύστηκε το 1991 κάνει πράξη την πίστη της στα παιδιά και τους νέους προσφέροντάς τους τα απαραίτητα εργαλεία για σχηματίσουν ομάδες και να δώσουν πρακτικές λύσεις στα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Το Roots and Shoots λειτουργεί σε περισσότερες από 130 χώρες και άνοιξε πρόσφατα πανιά και για την Ελλάδα.
Κάθε άνθρωπος, λέει η Jane Goodall, όσο ασήμαντος και αν νομίζει ότι είναι, επηρεάζει με τις πράξεις του τη Γη μας. Και σε αυτή τη Γη ζούμε όλοι συνδεδεμένοι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να επιλέγουμε τη δράση μας με επίγνωση. Καθένας μας μπορεί να κάνει τη διαφορά. Για καλό ή για κακό. Αν είναι για καλό θα συνεχίσουμε να έχουμε λόγους να ελπίζουμε. Ίσως μεγαλώνετε μια μικρή Jane στο σπίτι σας. Δώστε της ρίζες για να στηριχτεί και να βγάλει βλαστούς που θα απλωθούν και θα καρποφορήσουν τα δικά της φρούτα, τα δικά της όνειρα.
Περισσότερες και πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο της Jane Goodall εδώ και εδώ.
Βιβλία της Jane Goodall κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη και από τιε εκδόσεις Αντιγόνη.
(*) Πρωτεύοντα είναι εκείνη η ομάδα των θηλαστικών στην οποία ανήκουν οι πίθηκοι, οι μαϊμούδες και ο άνθρωπος.
Σήμερα είναι η Ημέρα των Ευχαριστιών (Thanksgiving Day) για τους Αμερικανούς κατοίκους (ΗΠΑ και Καναδά) και τους Αμερικανούς πολίτες αυτών των χωρών παντού στον πλανήτη. Για τις εγκυκλοπαιδικές σας γνώσεις, η ημέρα αυτή καθιερώθηκε σε ανάμνηση των πρώτων ευχαριστιών των Ευρωπαίων αποίκων στην Αμερική που έφτασαν σώοι στη Νέα Γη και που αξιώθηκαν να έχουν συγκομιδή από τα χωράφια τους. Για όσους ετοιμάζονται να υψώσουν ειρωνικά το φρύδι, όχι, δεν φτιάχνω σήμερα ψητή γαλοπούλα, ούτε κολοκυθόπιτα παρόλο που αν μου έκανε κέφι θα έφτιαχνα, σε ελεύθερη κοινωνία δεν ζούμε; Οι επίσημες σχέσεις μου με τον Νέο Κόσμο συνοψίζονται στους δεσμούς αγάπης με τους συγγενείς μου στο Σικάγο, από το σόι του πατέρα μου.
Η γιορτή των Ευχαριστιών έχει συνδεθεί ιδιαίτερα τις δεκαετίες της ευμάρειας από το 1950 και μετά με υπερκατανάλωση φαγητού και ποτού και αγορά δώρων. Μάλιστα συχνά, επειδή είναι η μόνη περίσταση μέσα στο χρόνο που επανασυνδέεται η ευρύτερη οικογένεια που ζει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και τα νεότερα μέλη έχουν αποκτήσει με το χρόνο καινούρια χούγια που δεν εγκρίνουν οι παλαιότερες γενιές, παρατηρούνται κωμικοτραγικές καταστάσεις και καυγάδες που θα έχετε δει σε ταινίες ή που θα σας έχουν διηγηθεί γνωστοί σας.
Στην καρδιά της γιορτής όμως βρίσκεται κρυμμένη η ευγνωμοσύνη, μια υποτιμημένη μα πολύ ωφέλιμη συνήθεια του πνεύματος ή της ψυχής αν θέλετε. Κάποια άσχετη στιγμή μέσα στη χρονιά που μας πέρασε έπεσα πάνω σε μία ανάρτηση που πρότεινε να δίνουμε πολλά μικρά δείπνα ευχαριστιών (gratitude dinners) μέσα στη χρονιά, επιλέγοντας κάθε φορά έναν μικρό κύκλο φίλων ή και συγγενών στους οποίους θέλουμε να εκφράσουμε έμπρακτα την ευγνωμοσύνη μας πού βρίσκονται στη ζωή μας, που μας νοιάζονται, και που μοιράζονται μαζί μας τις χαρές και τις δυσκολίες. Είναι επίσης μια ευκαιρία να θυμηθούμε παρέα τι είναι αυτά που μας κάνουν χαρούμενους και ευγνώμονες αυτήν την περίοδο στη ζωή μας. Το ότι ο αριθμός των φίλων είναι συνειδητά μικρός μας επιτρέπει αφενός να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας μόνο σ’ αυτούς και αφετέρου να ετοιμάσουμε με μεγαλύτερη ευκολία ένα χαλαρό δείπνο. Για ακόμα μεγαλύτερη χαλαρότητα μπορούμε να ζητήσουμε σε όποιον έχουμε το θάρρος να φτιάξει κάτι και να το φέρει στο τραπέζι μας – εκτός κι αν σας πιάνει η ελληνική τζαναμπέτικη περηφάνια «μη μας πουν και τσιγκούνηδες ή ακαμάτες». Μην στενοχωριέστε, δεν θα σας κακοχαρακτηρίσουν για μια σαλάτα ή ένα μπολ ζυμαρικών με τόνο. Το ζητούμενο είναι η εγγύτητα και η ζεστασιά μεταξύ των φίλων και η πολύτιμη αίσθηση του ανήκειν.
Και ποια η διαφορά από μια κοινή σύναξη φίλων; Η μόνη διαφορά είναι ότι κάνεις το κάλεσμα πολύ συνειδητά, και επικεντρώνεσαι με το μυαλό και την καρδιά σου σε ποιους θέλεις να αφιερώσεις την αγάπη και την προσοχή σου κάθε φορά.
Το εμπνευστικό άρθρο που σας ανέφερα περιέργως δεν κατάφερα να το ξαναβρώ όμως σε παρόμοιο πνεύμα κινείται αυτό εδώ.
Και μιας που το έφερε η κουβέντα, σας ευχαριστώ που με διαβάζετε!
Ο ποιητής λιτός, χωρίς στόμφο, με λεπτό χιούμορ, τόσο στη γραφή όσο και στην απαγγελία που πρόσφερε στο κοινό του.
Οι μέρες στο νησί κουβαλούν μικρά, απρόσμενα θραύσματα ποίησης ακόμη και στα ροζέ άνθη της βουκαμβίλιας που τρυπώνουν στο κασάκι της γάτας, περιπαίζοντας τις ακαθαρσίες της μέσα στην λευκή άμμο.
Πριν από δύο εβδομάδες βρέθηκα να οδηγώ στην εθνική καθ’ οδόν για το Ναύπλιο. Όλο χαρά που είχα επίσημη δικαιολογία τον αγώνα στίβου του γιου μου για να κάνω μια εκδρομή. Με το που μπήκα λοιπόν στην «Ολυμπία Οδό» και έβαλα το χέρι στην τσέπη για τα διόδια η συμπαθής υπάλληλος στο κουβούκλιο μου έχωσε στην παλάμη ένα φυλλάδιο που αποδείχθηκε από τα πιο χρήσιμα πράγματα που έχω διαβάσει.
Μιλάει για την υπνηλία στο τιμόνι – ένα από τα θανάσιμα αμαρτήματα του οδηγού στο οποίο δεν αναφερόμαστε συχνά. Σου λένε ότι δεν πρέπει να καταναλώνεις αλκοόλ πριν οδηγήσεις, σου λένε ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείς το κινητό την ώρα της οδήγησης αλλά σπανίως θα σου πουν ότι αν νιώσεις τα βλέφαρά σου να βαραίνουν από τη νύστα πρέπει πάραυτα να διακόψεις την οδήγηση. Αρκούν μόλις μερικά δευτερόλεπτα για να συμβεί το κακό γι’ αυτό προσέχουμε για να έχουμε. Ιδανικά λοιπόν φροντίζουμε να φύγουμε για τον προορισμό μας ακμαίοι και καλοκοιμισμένοι αλλά επειδή άνθρωποι είμαστε και μπορεί στο δρόμο (ειδικά αν είναι μακρύς) να μας πιάσει χασμουρητό δεν διστάζουμε να φρεσκαριστούμε με έναν σύντομο ύπνο.
Αναπαράγω λοιπόν τις οδηγίες από το υλικό του φυλλαδίου διανθίζοντάς το με μερικές δικές μου παρατηρήσεις:
Πάρε έναν υπνάκο για 15 λεπτά. Αφού σβήσεις τη μηχανή, τραβήξεις χειρόφρενο και πάρεις τα χεράκια σου από το τιμόνι.
Πάρκαρε το αυτοκίνητο σε ένα χώρο στάθμευσης. Μπορεί να είναι ο ειδικός χώρος στάθμευσης με το σήμα Ρ στην εθνική ή αν κάνεις παράκαμψη, κάποιος ήσυχος δρόμος ενός χωριού ή πόλης στη διαδρομή.
Πιες έναν καφέ. Η καφεΐνη χρειάζεται 20 λεπτά για να επιδράσει, οπότε δεν θα επηρεάσει τον ύπνο σου, αλλά θα νιώσεις τη διαφορά ξυπνώντας. Αν είσαι όπως εγώ και δεν μπορείς/δεν θέλεις να πιείς καφέ, ένα αναψυκτικό τύπου κόλα θα φέρει το ίδιο αποτέλεσμα.
Κάθισε αναπαυτικά. Στο κάθισμα του οδηγού, στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου αν ταξιδεύεις μόνος/η και θέλεις να αράξεις καλύτερα. Εναλλακτικά, αν σταματήσεις σε ΣΕΑ (Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών) – ξέρεις αυτά τα συμπλέγματα κτιρίων όπου μπορείς να φας, να πιείς, να πας για πιπί ή για βενζίνη – ψάξε για τις πολυθρόνες μασάζ με αντίτιμο δύο ευρώ τα πέντε λεπτά και άραξε εκεί.
Βάλε το κινητό σου στο αθόρυβο και ρύθμισε το ξυπνητήρι να χτυπήσει μετά από 15-20 λεπτά.
Κλείσε τα μάτια, ανάπνευσε ήρεμα και χαλάρωσε. Αν πραγματικά νυστάζεις θα τα καταφέρεις έστω να λαγοκοιμηθείς, όσο απίθανο κι αν σου φαίνεται.
Όταν ξυπνήσεις, περπάτησε για λίγο ή κάνε μερικές διατάσεις (ασκήσεις που έχουν σκοπό να αναπτύξουν την μυϊκή ευλυγισία, την ελαστικότητα και την αρθρική ευκαμψία – stretching για τους αγγλομαθείς), πριν ξαναπιάσεις το τιμόνι. Με άλλα λόγια ενεργοποίησε ξανά το σώμα σου ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για σένα: κάνε βόλτες πέρα-δώθε στο πάρκινγκ ατενίζοντας την εθνική οδό, μάζεψε μαργαρίτες ή ραδίκια (ό,τι ταιριάζει περισσότερο στο στυλ σου), επανέλαβε τις ασκήσεις που σου έδειξε κάποτε η αεροσυνοδός στο αεροπλάνο για να ξεμουδιάσεις.
Πριν φύγεις από το σπίτι, κάνε και μια επανάληψη στα tip του Ιαβέρη για ασφαλή οδήγηση!
Εδώ στα πλήκτρα τα εκατοστήσαμε! Τι θέλει να πει ο ποιητής; Ότι αν «ξεφυλλίσεις» αυτό το blog μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα σε εκατό διαφορετικές αναρτήσεις. Αναρτήσεις ελαφρές και πιο σοβαρές, αναρτήσεις που σου γεννούν χαμόγελο ή προβληματισμό, αναρτήσεις που σε στέλνουν να βολτάρεις νοερά ή κυριολεκτικά δώθε-κείθε.
Εκατό διαφορετικές στιγμές μου μέσα στο χρόνο, εκατό φορές που τα μάτια, τα αφτιά ή η σκέψη σταμάτησαν κάπου για λίγο παραπάνω και το χέρι θέλησε να αποτυπώσει με λέξεις αυτό που συνέβαινε εκεί έξω η εκεί μέσα. Φαντάσου ένα εκατοστάφυλλο τετράδιο γεμάτο με μυστικά που καίγεσαι να μάθεις ή ένα μπουκέτο με εκατό τριαντάφυλλα που λαχταράς να αγγίξεις και να μυρίσεις. Ωραίος, στρογγυλός, αριθμός το εκατό, σου γεμίζει το μάτι και σου δίνει μια αίσθηση ότι κάτι κατάφερες, κι ας είναι 100 κόκκοι άμμου που μετέφερες από το σημείο Α στο σημείο Β.
Για σένα που είσαι καινούριος/καινούρια Στα πλήκτρα χρησιμοποίησα τα πανίσχυρα στατιστικά εργαλεία μου για να αποκαλύψω τις 10 πιο δημοφιλείς αναρτήσεις (άμα θέλεις με πιστεύεις) σύμφωνα με το αγαπητό αναγνωστικό κοινό:
Ευχαριστώ για την παρέα στη διαδρομή! Και μην ξεχνάς, το λεωφορείο μας χωράει κι άλλους στην πορεία! Αν θέλεις, κάνεις like στη σελίδα Στα πλήκτρα στο Facebook ή γράφεσαι συνδρομητής Στα πλήκτρα (γράφεις το email σου στο κουτάκι κάτω δεξιά και πατάς subscribe) για να διαβάζεις τις αναρτήσεις φρέσκες-φρέσκες.
Ως παιδί γένους θηλυκού δεν επέλεγα συχνά για την ευχαρίστησή μου πολεμικά βιβλία. Τον περίφημο «Πόλεμο των κουμπιών» τον διάβασα ενήλικη. Όσο ήμουνα μικρή ο τίτλος του μου θύμιζε μόνον το τσίγκινο κουτί που φύλαγε η γιαγιά στην ντουλάπα της, φίσκα στα κουμπιά, κάθε μεγέθους και χρώματος, άλλα λαμπερά σαν χρυσά ή φιλντισένια, άλλα ντυμένα με υφάσματα, που τα έπαιρνα και έστηνα ιστορίες ειρηνικές.
Aπό γαλλικό παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο του 1916, με ήρωα τον μικρό Boby
Στο σχολείο έπαιζα λάστιχο και κυνηγητό. Τα αγόρια όμως έπαιζαν πόλεμο ή κλέφτες κι αστυνόμους που κι αυτό, πόλεμος ήταν. Εγώ έπαιξα πρώτη φορά πόλεμο όταν «χτύπησε» ο σεισμός του ’81 την Αθήνα και φιλοξενούμασταν «σεισμόπληκτοι» οικογενειακώς στο λυόμενο κάποιων γνωστών στην Κερατέα και ξαμολιόμουνα με μια αγοροπαρέα στα γύρω χωράφια. Εκεί υποδυόμασταν τους αγαπημένους μας ήρωες από τη σειρά κινουμένων σχεδίων G-Force, ανεβαίναμε πάνω στα λιόδεντρα-διαστημόπλοια και δίναμε μάχες. Επιτέλους ένιωθα το τίναγμα της αδρεναλίνης των πολεμικών συρράξεων και κατανοούσα για πρώτη φορά το πολεμικό μένος των αγοριών.
Οι κυρίες Μαρία Αγγελίδου (συγγραφέας και μεταφράστρια) και Ελένη Σβορώνου (συγγραφέας και υπεύθυνη του Προγράμματος Κατάρτισης Ενηλίκων στο WWF Ελλάς) στο σεμινάριο «Ο πόλεμος στο παιδικό βιβλίο» ανασκαλεύουν εκείνα τα βιβλία που δεν διάβασα και προτείνουν ευφάνταστες ασκήσεις επί χάρτου στους συμμετέχοντες που θέλουν να ανακαλύψουν και να καταγράψουν πολεμικές ιστορίες του παρόντος ή του παρελθόντος, πολέμους οικογενειακούς, έρωτες-πολέμους, πολέμους εντός της ψυχής τους κοκ.
Είναι απίστευτα πλούσιο το υλικό σε παιδικά βιβλία που μιλάνε για πόλεμο από το 1900 και δώθε. Βλέπεις ο πόλεμος πουλάει, σε όλες τις εποχές. Βιβλία που γράψανε κυρίως Γάλλοι και Γερμανοί, οι δύο μεγάλοι αντίπαλοι της ευρωπαϊκής σκηνής του εικοστού αιώνα. Η εκδοτική παραγωγή κορυφώνεται όσο πλησιάζουμε τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο μα δεν χάνει το φόρτε της ούτε και μετά τη λήξη του πρώτου «μεγάλου» πολέμου, του πρώτου πολέμου που προκάλεσε μαζικούς θανάτους αμάχων στο σύγχρονο δυτικό κόσμο. Συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι στον Α’ παγκόσμιο δεν υπήρχαν κληρωτοί, οι στρατοί ήταν μισθοφορικοί, ήταν τότε που η προπαγάνδα των κυβερνήσεων φρόντιζε να φυτέψει για πρώτη φορά στο μυαλό του κάθε πολίτη ότι δενυπάρχει καλύτερο από το να πεθάνει για την πατρίδα.
Ο πόλεμος συχνά παρουσιάζεται στα βιβλία των μικρών ως κάτι αστείο – γιατί πώς αλλιώς να ξορκίσεις τον φόβο για κάτι τόσο τρομερό; Οι εχθροί είναι πάντοτε δειλοί και χαζοί, τους φωνάζουμε με αστεία ονόματα για να τους υποτιμήσουμε και να τους ξεφοβηθούμε. Στα βιβλία άλλοτε τα παιδιά παίζουν πόλεμο και άλλοτε συμμετέχουν στον πόλεμο βοηθώντας τους μεγάλους. Ο πόλεμος καταργεί το σαβουάρ βιβρ και τα επιτρέπει όλα, μέχρι και τα βρωμόλογα, αφού γράφτηκε πριν από 100 περίπου χρόνια σε γαλλικό παιδικό βιβλίο ότι «Αυτοί οι γερμανοί είναι πολύ βρωμιάρηδες. Μέχρι και τα ‘περιστέρια’ τους κλάνουν!» (στη γερμανική η λέξη που χρησιμοποιείται για το αεροπλάνο είναι η ίδια που χρησιμοποιείται για το περιστέρι).
Πόλεμοι συνεχίζουν να μαίνονται σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, ωστόσο οι καιροί αλλάζουν και μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου εμφανίζονται συχνά στην παιδική λογοτεχνία και φωνές σκεπτικές ως προς τον πόλεμο, φωνές αντιπολεμικές, αντιηρωικές, ιδιαίτερα μετά τα αντιπολεμικά κινήματα των νέων στις δεκαετίες 60 και 70 σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και ΗΠΑ. Βιβλία για παιδιά όπως Οι κατακτητέςτου David McKee σπέρνουν καινά δαιμόνια, μας βάζουν να κοιταχτούμε στον καθρέφτη πόσο μας αλλάζει ο πόλεμος, νικητές και ηττημένους.
Όσο επιχερηματολογούμε για την παρουσίαση του πολέμου από τους μεγάλους μέσα στα παιδικά βιβλία μας πολιορκούν γλάροι που κρώζουν γύρω από την ταράτσα του Ιανού (ναι, είμαστε στην οδό Σταδίου). Αυτοί μάλλον έλκονται από τα σκουπίδια της πόλης. Τα βιβλία δεν θα μας δώσουν απαραίτητα τις σωστές απαντήσεις αλλά μπορούν να μας προβληματίσουν για το πώς εμείς μιλάμε στα παιδιά μας για τον πόλεμο, με τι χρώματα τον παρουσιάζουμε, αν στην ουσία τον εξυμνούμε ή τον κατακεραυνώνουμε. Είτε λέγεται Β’ παγκόσμιος, είτε λέγεται πόλεμος στη Συρία ή οικονομικός πόλεμος στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.
Τι γίνεται όταν μια μέρα η έφηβη κόρη / ο έφηβος γιος σας ζητήσει να σερβίρετε οινοπνευματώδη στο πάρτι γενεθλίων του; – μπορεί να παίζει ακόμα με τον Μπομπ το Μάστορα αλλά μη νομίζεις… σου ’ρχεται! Εδώ σε θέλω κάβουρα! Ένας μπαμπάς αποφάσισε να γλιστρήσει κάτω από την πόρτα της κόρης του το παρακάτω σημείωμα:
Αγαπημένη μου Τζένη,
Η μητέρα σου και εγώ σκεφτήκαμε σοβαρά το αίτημά σου να σερβίρουμε κρασί στο πάρτι γενεθλίων που θα κάνεις για τους φίλους σου. Δεν μπορούμε να το δεχτούμε για τους λόγους που ακολουθούν:
Σε αυτή τη χώρα (ΗΠΑ) είναι παράνομο να σερβίρεις αλκοόλ σε άτομα κάτω των 21.
Αν αγνοούσαμε το νόμο και κάποιο παιδί από το πάρτι σου είχε ατύχημα οδηγώντας το βράδυ (στις ΗΠΑ οδηγούν από τα 16) για να γυρίσει σπίτι του, εμείς ως γονείς σου, θα είμαστε νομικά υπεύθυνοι. Και, πράγμα ακόμα πιο σημαντικό, θα αισθανόμασταν και ηθικά υπεύθυνοι.
Αν κάναμε τα στραβά μάτια και αφήναμε τους φίλους σου να φέρουν τα δικά τους ποτέ, στην ουσία θα λέγαμε «Δεν υπάρχει πρόβλημα αν τα παιδιά σας παρανομούν αρκεί εμείς οι γονείς της Τζένης να προσποιηθούμε ότι δεν ξέρουμε τι συμβαίνει. Κάτι τέτοιο θα ήταν ανέντιμο και υποκριτικό.
Είναι πολύ σημαντικός σταθμός στη ζωή σου να κλείνεις τα δεκαέξι. Ας δούμε μαζί πώς μπορούμε να το γιορτάσουμε με ασφαλή, νόμιμο και διασκεδαστικό τρόπο για όλους μας.
Με αγάπη,
Ο μπαμπάς σου
Βρήκα το γράμμα στο βιβλίο How to Talk So Teens Will Listen and Listen So Teens Will Talk των Elaine Mazlish και Adele Faber. Οι δύο αυτές κυρίες συντονίζουν χρόνια εργαστήρια για γονείς στα οποία διδάσκουν με βιωματικό τρόπο εργαλεία επικοινωνίας που κάνουν πιο αποτελεσματική την επικοινωνία γονέων – εφήβων, εργαλεία που στηρίζονται στο σεβασμό και το νοιάξιμο και από τις δύο πλευρές. Εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να τη βγάλουμε καθαρή με τις συγκρούσεις και τις απογοητεύσεις που αναπόφευκτα προκύπτουν καθώς οι έφηβοί μας αναπτύσσονται και προετοιμάζονται να μας αποχωριστούν. Γιατί στη διάρκεια της εφηβείας οι περισσότεροι γονείς νιώθουν την ανάγκη να προστατέψουν, να ασφαλίσουν και να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους. Από την δική τους πλευρά οι περισσότεροι έφηβοι νιώθουν την ανάγκη να απομακρυνθούν, να πειραματιστούν και να βρουν μόνοι τους την πορεία τους. Οπότε… μύλος η υπόθεση!
Μου αρέσει ότι προσφέρουν όντως «εργαλεία» και όχι τεχνικές χειραγώγησης της συμπεριφοράς των παιδιών. Α, και αν έχετε μικρότερα παιδιά υπάρχει και το πρώτο εξίσου επιτυχημένο βιβλίο της σειράς How to Talk So Kids Will Listen and Listen So Kids Will Talk που θεωρείται πλέον old classic.
ΥΓ. Ανακάλυψα ότι τα δύο αυτά αγαπημένα μου βιβλία κυκλοφορούν και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη εδώ κι εδώ.
Σήμερα δίνω στον εαυτό μου ρεπό. Σήμερα άλλος γράφει Ιστορία και μας δείχνει τα κόλπα για να γράφουμε ιστορίες. Σας συστήνω τον εισηγητή εργαστηρίων δημιουργικής γραφής, νέο συγγραφέα Βαγγέλη Προβιά τον οποίο πρωτογνώρισα σε μια χειμαρρώδη ομιλία του για wannabe γραφιάδες στις Ψηφιακές Γειτονιές του 2014.
Ε, ζεστάθηκα για τα καλά εκεί και αποφάσισα να παρακολουθήσω ένα από τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής που συντόνιζε στο Λεξικοπωλείο στο Παγκράτι. Από τότε πήρα φόρα κι άρχισα να γράφω συχνότερα. Σειρά σας να ζεσταθείτε κι εσείς τώρα με τα tip του μουσάτου Χεμινγουέι από το Παγκράτι, για πολυγραφότατες ημέρες και νύχτες! Ακολουθεί κείμενο Προβιά.
12 (συν ένα) βήματα για να ζεσταθείτε γράφοντας
Λίγο ή πολύ, όλοι γράφουμε – ακόμη και αν δεν το ξέρουμε. Στο Facebook, στο κινητό (έχω λάβει μηνύματα πραγματική ποίηση), στα e mails που ανταλλάσσουμε με φίλους, με συνεργάτες. Το γράψιμο μας είναι αν όχι δεύτερη, σίγουρα τρίτη φύση. Όμως… το γεγονός ότι μπορούμε να τρέχουμε δεν σημαίνει πως είμαστε και κατάλληλοι για μαραθώνιο. Αν υποθέσουμε πως το αφηγηματικό γράψιμο, η μυθοπλασία μεγάλης φόρμας είναι ο μαραθώνιος, να μερικές συμβουλές για το πως μπορούμε να μπούμε σιγά σιγά στο πνεύμα του μαραθωνοδρόμου γραφιά.
1. Ξεκίνα από το λίγο και πήγαινε στο πολύ. 200 λέξεις την ημέρα για ένα μήνα, στην αρχή. Μετά κάνε τις 300 για ακόμα ένα μήνα. Τον τρίτο μήνα διπλασίασέ τις. 600! Κράτα τες για ένα τρίμηνο και ύστερα κάνε τις 700. Στο τέλος αυτού του διαστήματος θα έχεις περίπου 70 χιλιάδες λέξεις… πολλή και πολύ καλή πρώτη ύλη για ένα χορταστικό μυθιστόρημα – και μόλις σε 6 μήνες. Να θυμάσαι: το καθημερινό είναι πολύ πιο σημαντικό από το εβδομαδιαίο. 200 λέξεις τη μέρα είναι καλλίτερο από 3000 λέξεις κάθε Σάββατο. Γιατί; Διότι εκπαιδεύεις τον μυαλό, την ψυχολογία, την ύπαρξή σου ολόκληρη να μπαίνει στην διάθεση του εργάτη – δημιουργού.
2. Έχεις δει το Game of Thrones; Όλες τις σεζόν; Τότε μάλλον δεν είναι ακατόρθωτο να βρεις την μισή με μία ώρα που χρειάζεσαι για να γράψεις τις διακόσιες λέξεις της ημέρας. Δες το ζήτημα ως εξής: όπως δεν θα έβγαινες από το σπίτι για να πας σε ένα επαγγελματικό ραντεβού έχοντας παραλείψει το καθημερινό ντους, έτσι και δεν θα προχωρήσεις στην ημέρα σου αν δεν γράψεις τις διακόσιες λέξεις σου. Τόσο απλά. Χωρίς πίεση. Επειδή το θες. Επειδή το αποφάσισες να το κάνεις και μπορείς.
3. Μην κρυφτείς από κανέναν. Πες στον άντρα σου, στην κοπέλα σου, στην μάνα, στην γιαγιά σου, στους φίλους σου τι κάνεις. «Θέλω να δημιουργήσω μια συγγραφική ρουτίνα και ΘΕΛΩ τη βοήθειά σου. Μπορείς να με βοηθήσεις να αφιερώνω μισή με μία ώρα την ημέρα; Πες ναι! Όταν πάρω το Νόμπελ θα σε αναφέρω στον λόγο μου, στο υπόσχομαι!». Τι θα κερδίσεις; Πρώτον, όταν σε βλέπουν στο mood γραφιά δεν θα σε διακόπτουν – δεύτερο, θα εκπλαγείς από το πώς θα βρουν ενεργά τρόπους για να σε στηρίξουν.
4. Αν και το καλύτερο είναι να βρεις εσύ σε ποιο κομμάτι της ημέρας σου θέλεις να «χώσεις» το συγγραφικό σου σαρανταπεντάλεπτο η πρότασή μου είναι να το σκαρώνεις νωρίς το πρωί. Η ευεξία που θα νιώθεις επειδή έβγαλες τις 200 λέξεις της ημέρας θα σου δίνουν ένα super sexy ακαταμάχητο χαμόγελο που θα διαρκεί όλη μέρα και θα ρίχνει όλα τα γκομενάκια στα πόδια σου. Συν, θα έχεις γράψει με το μυαλό σε σχετικά φρέσκια και ξεκούραστη κατάσταση.
5. Υπάρχει η πιθανότητα να βρεις κάποιον με την ίδια φιλοδοξία με σένα και να συντονίζεστε; Βοηθάει να γνωρίζεις ότι σε ένα διαμέρισμα στο Παγκράτι ο καλύτερός σου φίλος σκαρώνει τις 200 λέξεις του, όπως και εσύ.
6. Οι άνθρωποι είμαστε πλάσματα της συνήθειας. Κράτα σχετικά σταθερή την ώρα που γράφεις. Αυτό εκτός από πρακτικά ωφέλιμο (γιατί θα ξέρεις πώς να δομήσεις την υπόλοιπη μέρα σου, αφήνοντας εκείνο το χρονικό σημείο καθαρό, αφιεριωμένο στις 200 λέξεις) είναι και πηγή ενέργειας. Με την πάροδο του χρόνου όταν θα φτάνει 9 το πρωί θα αναζητάς σαν ρομπότ ένα χαρτί και ένα στιλό για να ξεκινήσεις τις 200 λέξεις της ημέρας.
7. Στο ίδιο πνεύμα, έχε και σταθερό χώρο που γράφεις. Γιατί; Έτσι ώστε όταν βρίσκεσαι εκεί, σαν το σκυλί του Παβλόφ, αντανακλαστικά να μπαίνεις σε διάθεση δημιουργού. Γίνεται, το έχω δει, μου το έχουν επιβεβαιώσει πολλοί, πολλές φορές.
8. Προσοχή – ο χώρος που γράφεις χρειάζεται να έχει κάποια απαραίτητα αλλά μην υπερβάλλεις. Δεν είναι ανάγκη να τον έχει διακοσμήσει ο Φίλιπ Σταρκ. Δεν χρειάζεται να υπάρχει ειδικό τραπέζι από ξύλο μανταρινιάς για να εμπνευστείς. Επικεντρώσου στα πραγματικά βασικά. Το μυαλό σου, τη συγκέντρωσή σου, στιλό και χαρτί ή κάποιον υπολογιστή και μια καθαρή επιφάνεια – αυτά χρειάζεσαι. Θυμήσου, το ζητούμενο είναι να γράψεις τις 200 λέξεις της ημέρας, όχι να υλοποιήσεις κάποιο υψηλό ιδανικό του πώς είναι και ζουν οι συγγραφείς.
9. Να λες μπράβο στον εαυτό σου που έγραψες τις λέξεις της ημέρας. Αλήθεια, σε μια εποχή που όλα είναι ρευστά και αβέβαια, που όλα αξιολογούνται από το αν φέρνουν άμεσα χρήματα, κάποιος που αφιερώνει χρόνο στην μακροπρόθεσμη βελτίωση της τεχνικής του στο γράψιμο είναι αξιοθαύμαστος. Μπράβο!
10. Κάνε κόλπα για να αντιμετωπίσεις τους περισπασμούς. Τι σε παρασύρει; Το ίντερνετ; Σβήσε, για όση ώρα θα γράφεις τις 200 λέξεις σου, το router από τον διακόπτη. Το κινητό; Κλείστο! Σε εμποδίζει η επιθυμία να ποτίσεις τώρα τον κάκτο (που δεν έχεις ποτίσει 6 μήνες); Υποσχέσου στον εαυτό σου ότι θα το κάνεις αμέσως μετά τις 200 λέξεις.
11. «Μα καλά, φτάνουν 200 λέξεις την ημέρα;» θα με ρωτήσεις… Όχι, δεν φτάνουν. ΑΛΛΑ αν έχεις μέσα σου το σαράκι, στο εγγυώμαι ότι μετά τον πρώτο μήνα και αφού θα έχεις ζεσταθεί, αφού θα διαπιστώνεις πόσες πολλές ιδέες έχεις, πόσο βελτιώνονται οι προτάσεις σου, πόσο με μεγαλύτερη ακρίβεια εκφράζεις αυτό που θες να πεις… θα αποφασίσεις μόνη σου να τις κάνεις 700. Και 700 λέξεις την ημέρα είναι πολύ περισσότερο από όσο γράφουν οι μεγαλύτεροι και πιο επιτυχημένοι συγγραφείς της εποχής μας.
12. Και άλλη ερώτηση: «καλά, και τι να γράψω; Έτσι κάθομαι και αραδιάζω 200 λέξεις»; Ναι, ξεκίνα έτσι… με 200 λέξεις αυτοβιογραφικές. Θυμήσου, το ζητούμενο είναι να μπεις στην ψυχολογική διάθεση του δημιουργού. Γράψε αν δεν έχεις ιστορίες να πεις, τι νιώθεις, τι αισθάνεσαι, τι σκέφτεσαι. Κάτι που σου συνέβη. Ένα όνειρο. Ένα σχέδιο σου. Πολύ γρήγορα (και αυτό στο εγγυώμαι) αν έχεις το σαράκι του αφηγητή ιστοριών… η μοίρα θα σε οδηγήσει στα επόμενα βήματα. Θα βρεις ένα καλό βιβλίο για τα βασικά της αφηγηματικής τέχνης. Θα αναζητήσεις ένα εργαστήριο γραφής. Θα δεις βίντεο από δάσκαλους δημιουργικής γραφής στο internet. Με μια φράση… θα πας στο επόμενο βήμα. Τώρα όμως το σημαντικό είναι να κάνεις τις 200 λέξεις την ημέρα.
13. Μην ξεχνάς να διαβάζεις. Αν το γράψιμο είναι η εκπνοή του γραφιά, το διάβασμα είναι η εισπνοή του.
Ο Βαγγέλης Προβιάς είναι εισηγητής εργαστηρίων δημιουργικής γραφής στο πρόγραμμα e-learning του Πανεπιστημίου Πειραιά, στο Βρετανικό Συμβούλιο και στο Λεξικοπωλείο. Η συλλογή διηγημάτων του «Τα μαύρα παπούτσια της παρέλασης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΛΚΟΣ και βρίσκεται στην γ’ έκδοσή της.
