Και συνεχίζω με το καινούριο κοσκινάκι μου, τη λέσχη ανάγνωσης. Αυτόν τον μήνα, σειρά είχε η Λολίτα, η κλασσική πλέον Λολίτα του Ναμπόκοφ. Ο Ναμπόκοφ, λέει, περίεργος και φιλομαθής από τη φύση του, ήταν και εντομολόγος, μάλιστα είχε εργαστεί για ένα φεγγάρι ως λεπιδοπτερολόγος στο Μουσείο Συγκριτικής Ζωολογίας του Χάρβαρντ. Δανείζει το πάθος του για τα λεπιδόπτερα στον πρωταγωνιστή του βιβλίου, καθηγητή Χάμπερτ Χάμπερτ, ο οποίος συχνά παρομοιάζει τη Λολίτα του με μικρό λεπιδόπτερο. Μα και στο προηγούμενο βιβλίο με το οποίο καταπιαστήκαμε στη λέσχη μας, τον «Θεό των μικρών πραγμάτων», υπήρχε ο Παπάτσι, αυτοκρατορικός εντομολόγος και λεπιδοπτερολόγος στην Ινδία, ο οποίος έμεινε χολωμένος μια ζωή επειδή το λεπιδόπτερο που ανακάλυψε δεν πήρε ποτέ το όνομά του, όπως συνηθίζεται στην επιστημονική κοινότητα. Άραγε κάποιο νήμα από λεπιδότερα διατρέχει μυστικά τα βιβλία που επιλέγει για εμάς η κυρία Μάστορη; Η απορία μου πιστεύω ότι θα λυθεί με την ανάγνωση του επόμενου βιβλίου!
Στη Λολίτα μαθαίνω ότι «Τα λακάκκια στα μάγουλα προκαλούνται από την προσκόλληση του δέρματος σε βαθύτερους ιστούς». Η υπόθεση του μυθιστορήματος λίγο-πολύ γνωστή από τα περάσματά της στον κινηματογράφο και από την παραφιλολογία που υπάρχει γύρω από το θέμα. Μεσήλικας καθηγητής, σαραντάρης, (ω, ναι, αυτοί ήταν οι μεσήλικες στα fifties) ερωτεύεται παράφορα τη δωδεκάχρονη θετή του κόρη (μια που είχε πρόσφατα παντρευτεί τη χήρα μητέρα της η οποία απεβίωσε σε κωμικοτραγικό δυστύχημα λίγους μόνο μήνες μετά από αυτόν το γάμο) και συνάπτει σεξουαλική σχέση μαζί της για τα επόμενα δύο χρόνια. Και όχι, δεν είναι ο πρώτος εραστής της νεαράς. Η σχέση τελειώνει αιφνιδίως όταν το δεκαπεντάχρονο πλέον νυμφίδιο το σκάει για να φτιάξει τη ζωή της με έναν άλλο μεσήλικα. Ο πρωταγωνιστής από το πάθος του καταλήγει στο φόνο ενός υποτιθέμενου εραστή της μικρής του ερωμένης. Πορνογράφημα το χαρακτήρισαν όταν πρωτοεκδόθηκε πριν από εξήντα περίπου χρόνια. Για τη σεξουαλική πράξη μιλάει μόνο υπαινικτικά και συγκαλυμμένα όμως θαρρώ ότι η φαντασία μπορεί να προσθέσει τα κομμάτια που λείπουν στις περίτεχνες περιγραφές και να αναπλάσει τις δικές σκηνές λαγνείας. Σοκαρίστηκα όταν συνειδητοποίησα ότι η Λολίτα βρίσκεται στην ηλικία που έχουν οι συμμαθήτριες του γιου μου. Καλώς ή κακώς, όλες οι πληροφορίες πλέον φιλτράρονται μέσα από την ιδιότητά μου της μητέρας. Με τρομάζει η ιδέα μία δωδεκάχρονη να έχει εραστές, πόσο μάλλον να έχει την πρώτη σοβαρή της σχέση με έναν ενήλικα. Παιδοφιλία κάργα! Βέβαια το μυθιστόρημα είναι άκρως αμοραλιστικό, δεν κρίνει τα γεγονότα ούτε τους πρωταγωνιστές τους, δεν νουθετεί κανέναν παρά μόνον προσπαθεί να σαγηνεύσει τον αναγνώστη μέσα από τη γραφή του και το καταφέρνει γιατί γνωρίζει πολλά τερτίπια: η Λολίτα του είναι και ρομαντικό μυθιστόρημα μιας ολέθριας σχέσης, και αστυνομικό, και εξομολογητικό πεζογράφημα, και ταξιδιωτικό βιβλίο ενώ ταυτόχρονα παρωδεί όλα τα παραπάνω κλείνοντάς μας το μάτι. Δεν έχω δει ακόμα καμία από τις δύο ταινίες που έχουν γυριστεί με βάση το βιβλίο, πάντως εγώ φαντάζομαι ένα roadmovie με στάσεις στα αναρίθμητα εξοχικά πανδοχεία και μοτέλ, που παρελαύνουν στις σελίδες του, τα οποία, κατά τον Ναμπόκοφ είναι «ιδανικά μέρη για ύπνο, διαπληκτισμούς, συμφιλίωση, ακόρεστο παράνομο έρωτα».
ξεχειλίζει μάλιστα από αυτά, χωρίς να γίνεται μελοδραματικό ούτε κουραστικό. Με αφορμή έναν τραγικό θάνατο μιλάει για τον φόβο, που τον ονοματίζει και τρόμο μερικές φορές, για την αγάπη και για την σκληρότητα της πορείας προς την ωριμότητα και την ενηλικίωση. Μιλάει για γνώριμες παιδικές πληγές που φέρουμε οι περισσότεροι από εμάς εντός μας. Και όλα αυτά σε ένα σύμπαν μαγικού ρεαλισμού, με μια γραφή ποιητική, ελλειπτική, άλλοτε γλαφυρή και άλλοτε κοφτή, στακάτο, ανάλογα με το πως προστάζουν οι συνθήκες. Ο τρόπος της γραφής της ακολουθεί τη ροή των συναισθημάτων της και με συνεπήρε τη δεύτερη φορά επειδή δεν του αντιστάθηκα, αφέθηκα να ακούσω και τα δικά της συνασσθήματα και εκείνα που εξ αντανακλάσεως γεννιόντουσαν μέσα μου. Και εβδομάδες αργότερα, συνεχίζω να το φέρω μέσα μου.
Αν κάποιοι φίλοι σας φεύγουν μακριά αυτήν τη σχολική χρονιά, μην στενοχωριέστε. Απλώς, φροντίστε να τους «απομνημονεύσετε» και οι αναμνήσεις θα ζεστάνουν την καρδιά σας! Καλό Σεπτέμβρη! Και καλό γυμνάσιο στους ομοιοπαθείς!
Πήγα να θαυμάσω τα καλλιτεχνικά έργα του γιου μου στο παιδικό εργαστήρι του δήμου μας. Ένας παράδεισος από χρώματα και σχέδια που είχαν δημιουργήσει αυτός και οι συνομήλικοί του με την καθοδήγηση μιας πολύ καλής εικαστικού και ωραίου ανθρώπου. Κι εκεί που περιδιάβαινα ανάμεσα σε παστέλ, λάδια και ακουαρέλες το μάτι μου στάθηκε στα κολλάζ. Θέμα: γυναικεία φιγούρα. Τι χαρούμενος σουρεαλισμός ήταν αυτός! Να και το έργο του γιου μου. Ένιωσα αυτομάτως περήφανη ως όφειλα. Μα τι ήταν αυτό που είχε φτιάξει; Το γυναικείο κεφάλι κοσμούσαν ένα ζευγάρι ευμεγέθη μαλλιαρά κέρατα και ένας αστραφτερός γλόμπος. Στο μάγουλο υπήρχε ένθετη μια μικρούτσικη φωτογραφία γυναικείου κεφαλιού επίσης με κέρατα-αυτά μικρά και χαριτωμένα. Ένας δεύτερος αστραφτερός γλόμπος ξεπρόβαλλε από την τσάντα της μαντάμ. Και στην πλάτη ένα ζευγάρι μικρά άσπρα φτερά. Συμπέρασμα: Τα κέρατα εις διπλούν …ο διάβολος στο κορμί της και ο αστραφτερός γλόμπος (επίσης εις διπλούν) δείγμα υψηλής ευφυΐας, υποθέτω. Τα φτερά ανακάλυψα σε δεύτερη ανάγνωση επειδή ήταν μικρά οπότε …φαντάζομαι ότι τα έβαλε προς το τέλος. Αυτά σε μια ψυχαναλυτική προσέγγιση της δεκάρας. Μα, να πω την αλήθεια μου, ζορίστηκα λίγο. Έτσι βλέπει το παιδί μου τις γυναίκες; Και, πάνω απ’ όλα, έτσι βλέπει εμένα, τη μαμά του; Σαν έναν έξυπνο θηλυκό διάβολο που τον καταδυναστεύει; Η αλήθεια είναι πως νιώθω λίγο δυνάστης ως μονογονέας που είμαι και προσπαθώ να επιβάλω το νόμο μέσα στο σπίτι μας. Καθώς έχει μπει σε μια έντονη προεφηβεία (αυτό το προ- δεν ξέρω πόσο θα διαρκέσει) διαπιστώνω ότι είναι κομματάκι δύσκολο να μεγαλώνεις ένα αγόρι μόνη και σε κάθε ευκαιρία τον παραπέμπω στα αρσενικά του περιβάλλοντός μου (που δεν είναι πολλά). Όπως διαπιστώνω εκ των υστέρων, η χρυσή εποχή ήταν η χρονιά ανάμεσα στα εννιά και τα δέκα όπου η λογική συνεννόηση μητέρας-γιου είχε φτάσει στο υψηλότερο σημείο της. Στα δέκατα γενέθλια συνέβη ξαφνικά η μετάλλαξη: Ο γιος μου αποφάσισε να αντιτίθεται σε όλα, κήρυξε επανάσταση για την ώρα του ύπνου (από τους λίγους κανόνες που τηρούσαμε με ευλάβεια), δήλωσε πως δεν τον ενδιαφέρουν πλέον τα βιβλία και θα διαβάζει μόνον κόμικς (Αστερίξ, Κλασσικά Εικονογραφημένα και Αρκάς για την ώρα), μου λέει σε κάθε ευκαιρία πόσο άδικη είμαι, με αποκαλεί τύραννο όταν δεν του κάνω τα χατίρια και … ο κατάλογος μπορεί να μακρύνει όσο θέλετε. Από την άλλη, έχει γίνει εξαιρετικά ευπρόσβλητος όταν τον μαλώσεις ή έστω του κάνεις μια παρατήρηση. Τα δάκρυα και οι επακόλουθες συμφιλιώσεις είναι πλέον γνώριμο σκηνικό στο σπίτι μας. Μήπως τελικά δεν είναι προ- και είναι εφηβεία σκέτο; Θα δείξει. Μέχρι τότε όποια ή όποιος έχει να πει δυο λόγια παρηγοριάς ή έχει κάτι να διαφωτιστικό να προσθέσει, ας κοπιάσει.
Κλείνοντας το βιβλίο ένιωσα ένα κύμα ζέστης να πλημμυρίζει το στομάχι μου. Αλάθητο σημάδι ότι το βιβλίο είχε κάνει τη δουλειά του. Ψίθυροι αγοριών, της Βούλας Μάστορη. Ένα μυθιστόρημα – ή περίπου μυθιστόρημα – που κάνει βουτιά στο άδυτο των αγοριών εφήβων για να τους προσφέρει μύηση στην ανδρική φύση τους. Η Βούλα Μάστορη μιλάει για όλα τα σημαντικά με φυσικότητα και με μαγκιά, λέει «βρωμόλογα» χωρίς να κοκκινίζει και μου φαίνεται πως κοιτάει τα νεαρά αγόρια με ένα μείγμα θαυμασμού και μητρικής τρυφερότητας που είναι συγκινητικό – χωρίς να γίνεται καθόλου μελό. Και από την άλλη, επιτέλους μια συγγραφέας, μια μητέρα, μια γυναίκα που λέει ευθαρσώς και με ειλικρίνεια πόσο σημαντικό είναι το συναίσθημα και ο ερωτισμός στο ξεδίπλωμα της σεξουαλικότητας. Ένα βιβλίο που λέει ανοιχτά ότι τα κορίτσια ξεκινάνε το παιχνίδι και βάζουν τους κανόνες σαν πιο… ώριμες που είναι. «Πρώτα θα με αγγίξεις και μετά θα με δεις» του έλεγε, καθοδηγώντας το τυφλό χέρι του στα σημεία που ήθελε εκείνη. Δεν του έδειχνε τίποτε. Τον άφηνε να τα «βλέπει» δια της αφής.» Ένα βιβλίο που μπορεί να βοηθήσει και τα κορίτσια να δουν με μεγαλύτερη συμπάθεια τους συμμαθητές τους που παθαίνουν τις πιο ακατάλληλες στιγμές «αθέλητη έπαρση της σημαίας» όπως λέει με πολύ χιούμορ η Βούλα Μάστορη. Της βγάζω το καπέλο. Με χαμόγελο θυμήθηκα πως η ίδια έχει μεγαλώσει δύο γιους. Το βιβλίο το αγόρασα κι εγώ για να το δώσω στο γιο μου – όχι ακόμη που μόλις έκλεισε τα δώδεκα γιατί θα πάει στράφι – αλλά …σε ένα-δυο χρόνια ή όποτε τέλος πάντων το χρειαστεί! Το προμηθεύτηκα όταν τον είδα να ψάχνεται αν έχει τρίχες «εκεί κάτω» όπως του είχαν εκμυστηρευτεί πως έχουν κάποιοι συμμαθητές του κι έπαθα μια κρίση άγχους και πανικού. Πώς να μιλήσω εγώ, γυναίκα ούσα, μεγαλωμένη με του κόσμου τα κόμπλεξ και τις ενοχές σε ένα αγόρι που αρχίζει να πηγαίνει παραπέρα, σε έναν κόσμο γοητευτικό μα άγνωστο σε εμένα; Βλέπεις κι ο μπαμπάς του μένει στην άλλη άκρη της πόλης γιατί έτσι αποφασίσαμε εμείς οι μεγάλοι οπότε …φασκελοκουκούλωστα. Το βιβλίο είναι από αυτά που λειτουργούν σαν λυτρωτικό μπάνιο που ξεπλένει τις ενοχές μικρών και μεγαλύτερων για το φύλο τους, τη σεξουαλικότητά τους. Θα το κρατήσω κοντά στο μαξιλάρι μου, να μου δίνει θάρρητα μέχρι να του το χαρίσω.