Stronghold Crusader, Total War Rome, Mount and Blade Napoleonic Wars. Είστε εξοικειωμένοι με αυτά τα ονόματα; Στο σπίτι μας κοσμούν ένα ράφι της βιβλιοθήκης και δεν είναι δερματόδετοι τόμοι αλλά πλαστικά περιβλήματα που κλείνουν μέσα τους video games. Αυτά κάνουν παρέα στον γιο μου όταν ξεμπερδεύει από τα γυμνασιακά του μαθήματα και γυρίζει από τις αθλητικές του προπονήσεις. Τις καθημερινές. Ναι, τις καθημερινές. Γιατί τα σαββατοκύριακα προτιμάει να παίζει μπάλα με τους φίλους του. Μέσα από αυτά και άλλα παρεμφερή ιντερνετικά παιχνίδια στρατηγικής ο γιος μου και οι συνομήλικοί του βουτάνε επιφανειακά στα νερά της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Ο προβολέας πέφτει πάνω στους Ρωμαίους, το Μέγα Αλέξανδρο, τους Σπαρτιάτες, τα μεσαιωνικά βασίλεια με τους ιππότες, τον Κολόμβο, τον Ναπολέοντα και τη Γαλλική Επανάσταση. Μέσα από αυτά είδα για πρώτη φορά το παιδί μου να δείχνει ενδιαφέρον για πράγματα που συνέβησαν στο παρελθόν, να περπατάει τους χάρτες και να αποστηθίζει ονόματα σημερινών χωρών αλλά και ξεχασμένων βασιλείων της Ευρώπης. Σκόρπιες πληροφορίες που όμως αντιστοιχούν σε χειροπιαστά πράγματα που αποτυπώνουν εικόνες στον εγκέφαλο όπως πανοπλίες πολεμιστών διαφόρων περιόδων, σημαίες και λάβαρα με εθνικά χρώματα, πορείες πάνω σε χάρτες που αντιστοιχούν σε ιστορικές εκστρατείες. Στο τέλος μπορεί να μείνει στο μυαλό τους και το όνομα κάποιας ιστορικής φυσιογνωμίας.
Αυτή είναι η σχέση των παιδιών μας με την Ιστορία σήμερα, χαλαρή και light. Και από την άλλη είναι η σχέση τους με την Ιστορία στη σχολική αίθουσα, σχέση μίσους τις περισσότερες φορές. Τέλος σχολικής χρονιάς Α’ Γυμνασίου: «Παιδιά, σας δίνω 90 ερωτήσεις για την εξεταστέα ύλη. Καλή επιτυχία». Χρονολογίες μαχών και ονόματα στρατηγών, ντάνες από δαύτα. Απομνημονεύστε, απομνημονεύστε, απομνημονεύστε. Άντε και μερικές ερωτήσεις «κρίσης» για να διαχωρίσουμε την ήρα από το σιτάρι, τους έξυπνους και ψαγμένους μαθητές από την «πλέμπα». Γιατί, δίδαξε ποτέ κάποιος τους μαθητές (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) πώς να ασκούν την κρίση τους;
Πέρσι τέτοια εποχή είχα παρακολουθήσει μία ομιλία της συγγραφέως παδικής λογοτεχνίας και μεταφράστριας Μαρίας Αγγελίδου στον πολυχώρο του Μεταίχμιου με τίτλο «Η Ιστορία δεν είναι μόνο μάθημα». Η συγγραφέας, που έχει γράψει με επιτυχία πολλά ιστορικά παραμύθια, έριξε άφθονο φως στα πώς και τα γιατί της διδασκαλίας της ιστορίας και χάρηκα πραγματικά όταν ξαναβρήκα αργότερα την ομιλία μαγνητοσκοπημένη στο διαδίκτυο για να τη μοιραστώ στη συνέχεια εδώ.
Είναι πια κοινός τόπος ότι η Ιστορία γράφεται από τους νικητές. Και βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι κάποιος (η ομιλήτρια) έβαζε πρώτη φορά σε λόγια το γεγονός ότι στα πλαίσια της εθνικής Ιστορίας που διδάσκονται τα παιδιά μας στο σχολείο, οι εχθροί παρουσιάζονται πάντοτε ως δειλοί ενώ το ημέτερο έθνος (και δεν μιλώ μόνο για εμάς τους Έλληνες) παρουσιάζεται γενναίο και περιούσιο. Μα ο φόβος είναι το φυσικό συναίσθημα του ανθρώπου πριν από κάθε σύγκρουση. Και επιπλέον γιατί να υποτιμούμε τους εχθρούς μας χαρακτηρίζοντάς τους δειλούς; Μία νίκη επί εχθρών αξιόμαχων και ικανών δεν θα άξιζε περισσότερο; Η προσωπική μου αίσθηση τόσο για την Ιστορία όσο και για τη Γεωγραφία είναι ότι καλό θα ήταν να πηγαίνουμε από το όλο στο μέρος για να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε απλώς ένα κομμάτι στο αχανές μωσαϊκό τόπων και πολιτισμών: δηλαδή πρώτα παγκόσμια ιστορία και γεωγραφία μετά ευρωπαϊκή και τέλος ελληνική.
Ειπώθηκαν πολλά άλλα αξιομνημόνευτα σε αυτήν την παρουσίαση, όμως δεν έχει νόημα να επεκταθώ αφού μπορείτε να τα ακούσετε στο βίντεο. Ακολούθησε μια γόνιμη συζήτηση με εκπαιδευτικούς και γονείς να συμμετέχουν με ζέση. Μία νεαρή δασκάλα μίλησε με ενθουσιασμό για τις νέες μεθόδους που διδάχτηκε στο πανεπιστήμιο και που εφαρμόζει τώρα πια στο σχολείο. Θεώρησα καλό οιωνό ότι τη λέγανε Ηώ, όπως τη ροδοδάχτυλη αυγούλα του Ομήρου. Ξημερώνει άραγε μια νέα μέρα στη διδασκαλία της Ιστορίας; Το βέβαιο είναι ότι βρισκόμαστε σε μια μεταβατική εποχή και μας απασχολεί πλέον το πώς θα διδάξουμε στα παιδιά μας ιστορία και το σημαντικότερο, για ποιο σκοπό.
