Ένα κομμάτι του εαυτού μου που βρίσκω μπρος μου κάθε μέρα και που με φρικάρει κανονικά είναι η παροιμιώδης ακαταστασία μου σε συνδυασμό με τη μανιώδη συλλογή χαρτιού κάθε είδους (βλέπε σημειώσεις από διάφορες εκδηλώσεις, φυλλάδια, αφίσες, προγράμματα θεάτρων, κινηματογράφων, ένθετα εφημερίδων, περιοδικά και βεβαίως βιβλία). Επειδή δεν είμαι πια έφηβη που κάνει την επανάστασή της σκορπώντας παντού τα υπάρχοντά της, πέρα από την ψυχανάλυση που θα μου πρότειναν κάποιοι, έπρεπε να κάνω κάτι δραστικό για να μην «κατσαριδιάσουμε» όπως θα έλεγε η μαμά μου. Η τελευταία μου ανακάλυψη είναι η σκουπιδοσακούλα με «ονοματεπώνυμο». Δηλαδή, παίρνω μια μεγάλη σακούλα σκουπιδιών – ξέρετε, από αυτές τις πράσινες των 45 λίτρων που πουλάνε ρολό στα σουπερμάρκετ – και γράφω απέξω με χοντρό ανεξίτηλο μαρκαδόρο και ευμεγέθη γράμματα PAST (πέστο παρελθόν ελληνικά αλλά το PAST έχει τα μισά γράμματα και σημειολογικά σημαίνει περισσότερα πράγματα για μένα). Αντί γι’ αυτό μπορείτε να διαλέξετε οποιοδήποτε άλλο χαρακτηρισμό εκφράζει για σας το περιεχόμενο με το οποίο σύντομα θα γεμίσει η σακούλα: για πέταμα, άχρηστα, περασμένα-ξεχασμένα, στον αγύριστο κ.ο.κ. Στη συνέχεια αναλαμβάνω ένα ράφι, ένα συρτάρι, γενικότερα μια οριζόντια επιφάνεια (π.χ. τραπέζι ή πάτωμα) και την «ελαφρώνω» από ότι κρίνω ότι κρίνω ότι δεν χρειάζομαι πια (στην περίπτωσή μου χαρτιά). Φυλάω τη σακούλα σε μέρος που εγώ αποφασίζω και επαναλαμβάνω άπαξ ημερησίως μέχρι να γεμίσει η σακούλα. Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα αφιερώνω μία μέρα στο ξεκαθάρισμα με στόχο να γεμίσει η σακούλα την ίδια μέρα και να πάει περήφανη στον κάδο των σκουπιδιών του δήμου (ή σε κάποιον αποδέκτη που θεωρεί το περιεχόμενο χρήσιμο). Ίσως μία σακούλα σας είναι αρκετή για να ξεφορτώσετε τα «άχρηστα» που έχετε συσσωρεύσει, ίσως χρειάζεστε περισσότερες. Αυτό που βοηθάει πολύ τη διαδικασία είναι να κοιτάς το όνομα με το οποίο έχεις βαφτίσει τη σακούλα επειδή σου θυμίζει τον στόχο σου. Δεν θυμάμαι αν διάβασα κάπου τη «μέθοδο» ή την εμπνεύστηκα μόνη μου. Πάντως λειτουργεί, λυτρώνει και μ’ αρέσει!

Ο μυθικός τίτλος «Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλι» ηχούσε στ’ αφτιά μου σαν πορνογράφημα όταν ήμουν έφηβη. Στο μεταξύ, παρασύρθηκα από άλλα διαβάσματα για να το ανακαλύψω μόλις τώρα, μέσα από το πρόγραμμα ανάγνωσης της λέσχης μας: Αποκάλυψη! Μια ιστορία που αναβλύζει καθαρό συναίσθημα και υγιή αισθησιασμό, έναν αισθησιασμό «οξύ και φλογερό», που δεν γίνεται πουθενά «ροζ» ούτε «γκρι».

Η Κόνι, όπως αποκαλούν χαϊδευτικά οι οικείοι της τη Λαίδη Τσάτερλι, έχει παντρευτεί τον νεαρό υπολοχαγό Κλίφορντ, γιο βαρονέτου. Αμέσως μετά τον μήνα του μέλιτος ο σύζυγός της τραυματίζεται σοβαρά στον πόλεμο (Α’Παγκόσμιος) και μένει παράλυτος από τη μέση και κάτω και ανίκανος. Μετά από τρία χρόνια συζυγικής αφοσίωσης και σεξουαλικής απραξίας, πρώτα βρίσκει έναν συναισθηματικά αδιάφορο εραστή και στη συνέχεια έλκεται από τον δασοφύλακα που εργάζεται στο κτήμα του άντρα της. Η έλξη είναι αμοιβαία κι εκεί αρχίζει να ξεδιπλώνεται η ερωτική ιστορία.

Συγχρόνως βλέπουμε την πολιτική-κοινωνική τοποθέτηση του συγγραφέα όταν μέσω του δασοφύλακα Μέλορς, ενός άντρα που «ζει μόνος και βυθισμένος στην εσωτερική μοναξιά του» καταφέρεται εναντίον της εκβιομηχάνισης που σκοτώνει την υγεία, τη σεξουαλική ορμή του ανθρώπου και την ομορφιά της φύσης. Το δάσος όπου οι δύο εραστές συναντιούνται είναι μια όαση, ένα απομεινάρι της οργιώδους φύσης μέσα στον κλοιό των ανθρακωρυχείων των Μίντλαντς της Αγγλίας που ξερνούν στάχτη και μολύνουν τον αέρα.

Μέσα σ’ αυτό δάσος ο Ντ. Χ. Λόρενς βάζει τους ήρωές του να ζουν τον έρωτά τους ψυχή τε και σώματι και δεν διστάζει να χρησιμοποιεί όπου δει, με ευθύτητα και αφοπλιστική απλότητα, τα ονόματα που πραγματικά χρησιμοποιούμε για τα γεννητικά όργανα στις ιδιαίτερες συζητήσεις μας, δημιουργώντας έτσι ένα εκρηκτικό …μουνιφέστο – ύμνο στη σεξουαλική ολοκλήρωση. Η Penguin Books που αποτόλμησε την πρώτη μη λογοκριμένη έκδοση το 1960 οδηγήθηκε στα δικαστήρια, όμως τελικώς αθωώθηκε ανοίγοντας νέους δρόμους στην ερωτική λογοτεχνία.

Ο Λόρενς με εντυπωσίασε και με συνεπήρε μέσα στις 485 σελίδες που ήταν εξόχως αισθησιακή παρέα μέσα στις αποκριές. Οι σκέψεις της ηρωίδας, τα ψυχικά της σκαμπανεβάσματα, ο τρόπος που βιώνει την σεξουαλική ολοκλήρωση, με οδηγούσαν συχνά στην ψευδαίσθηση ότι το μυθιστόρημα είχε γραφτεί από γυναίκα και όχι από άντρα συγγραφέα. Με αυτά και με εκείνα φτάσαμε στην Καθαρά Δευτέρα και όπως λέει ο σοφός λαός «την Καθαρά Δευτέρα παίρνουν τα μουνιά αέρα»! Φέτος έμελλε να είναι μέρα υγρή και βροχερή. Μην γκρινιάζετε, δείτε τη σαν προμήνυμα μιας πολλά υποσχόμενης άνοιξης! Με τις υγείες σας, και καλή Σαρακοστή στους θρησκευόμενους φίλους μου!

Και συνεχίζω με το καινούριο κοσκινάκι μου, τη λέσχη ανάγνωσης. Αυτόν τον μήνα, σειρά είχε η Λολίτα, η κλασσική πλέον Λολίτα του Ναμπόκοφ. Ο Ναμπόκοφ, λέει, περίεργος και φιλομαθής από τη φύση του, ήταν και εντομολόγος, μάλιστα είχε εργαστεί για ένα φεγγάρι ως λεπιδοπτερολόγος στο Μουσείο Συγκριτικής Ζωολογίας του Χάρβαρντ. Δανείζει το πάθος του για τα λεπιδόπτερα στον πρωταγωνιστή του βιβλίου, καθηγητή Χάμπερτ Χάμπερτ, ο οποίος συχνά παρομοιάζει τη Λολίτα του με μικρό λεπιδόπτερο. Μα και στο προηγούμενο βιβλίο με το οποίο καταπιαστήκαμε στη λέσχη μας, τον «Θεό των μικρών πραγμάτων», υπήρχε ο Παπάτσι, αυτοκρατορικός εντομολόγος και λεπιδοπτερολόγος στην Ινδία, ο οποίος έμεινε χολωμένος μια ζωή επειδή το λεπιδόπτερο που ανακάλυψε δεν πήρε ποτέ το όνομά του, όπως συνηθίζεται στην επιστημονική κοινότητα. Άραγε κάποιο νήμα από λεπιδότερα διατρέχει μυστικά τα βιβλία που επιλέγει για εμάς η κυρία Μάστορη; Η απορία μου πιστεύω ότι θα λυθεί με την ανάγνωση του επόμενου βιβλίου!

Στη Λολίτα μαθαίνω ότι «Τα λακάκκια στα μάγουλα προκαλούνται από την προσκόλληση του δέρματος σε βαθύτερους ιστούς». Η υπόθεση του μυθιστορήματος λίγο-πολύ γνωστή από τα περάσματά της στον κινηματογράφο και από την παραφιλολογία που υπάρχει γύρω από το θέμα. Μεσήλικας καθηγητής, σαραντάρης, (ω, ναι, αυτοί ήταν οι μεσήλικες στα fifties) ερωτεύεται παράφορα τη δωδεκάχρονη θετή του κόρη (μια που είχε πρόσφατα παντρευτεί τη χήρα μητέρα της  η οποία απεβίωσε σε κωμικοτραγικό δυστύχημα λίγους μόνο μήνες μετά από αυτόν το γάμο) και συνάπτει σεξουαλική σχέση μαζί της για τα επόμενα δύο χρόνια. Και όχι, δεν είναι ο πρώτος εραστής της νεαράς. Η σχέση τελειώνει αιφνιδίως όταν το δεκαπεντάχρονο πλέον νυμφίδιο το σκάει για να φτιάξει τη ζωή της με έναν άλλο μεσήλικα. Ο πρωταγωνιστής από το πάθος του καταλήγει στο φόνο ενός  υποτιθέμενου εραστή της μικρής του ερωμένης. Πορνογράφημα το χαρακτήρισαν όταν πρωτοεκδόθηκε πριν από εξήντα περίπου χρόνια. Για τη σεξουαλική πράξη μιλάει μόνο υπαινικτικά και συγκαλυμμένα όμως θαρρώ ότι η φαντασία μπορεί να προσθέσει τα κομμάτια που λείπουν στις περίτεχνες περιγραφές και να αναπλάσει τις δικές σκηνές λαγνείας. Σοκαρίστηκα όταν συνειδητοποίησα ότι η Λολίτα βρίσκεται στην ηλικία που έχουν οι συμμαθήτριες του γιου μου. Καλώς ή κακώς, όλες οι πληροφορίες πλέον φιλτράρονται μέσα από την ιδιότητά μου της μητέρας. Με τρομάζει η ιδέα μία δωδεκάχρονη να έχει εραστές, πόσο μάλλον να έχει την πρώτη σοβαρή της σχέση με έναν ενήλικα. Παιδοφιλία κάργα! Βέβαια το μυθιστόρημα είναι άκρως αμοραλιστικό, δεν κρίνει τα γεγονότα ούτε τους πρωταγωνιστές τους, δεν νουθετεί κανέναν παρά μόνον προσπαθεί να σαγηνεύσει τον αναγνώστη μέσα από τη γραφή του και το καταφέρνει γιατί γνωρίζει πολλά τερτίπια: η Λολίτα του είναι και ρομαντικό μυθιστόρημα μιας ολέθριας σχέσης, και αστυνομικό, και εξομολογητικό πεζογράφημα, και ταξιδιωτικό βιβλίο ενώ ταυτόχρονα παρωδεί όλα τα παραπάνω κλείνοντάς μας το μάτι. Δεν έχω δει ακόμα καμία από τις δύο ταινίες που έχουν γυριστεί με βάση το βιβλίο, πάντως εγώ φαντάζομαι ένα roadmovie με στάσεις στα αναρίθμητα εξοχικά πανδοχεία και μοτέλ, που παρελαύνουν στις σελίδες του, τα οποία, κατά τον Ναμπόκοφ είναι «ιδανικά μέρη για ύπνο, διαπληκτισμούς, συμφιλίωση, ακόρεστο παράνομο έρωτα».

Πριν από ένα μήνα έκανα πραγματικότητα μια μκρή μου επιθυμία: έγινα μέλος μιας λέσχης ανάγνωσης (book club, αγγλιστί). Τελευταίως είχα παραμελήσει την ανάγκη μου για διάβασμα και είχα περιοριστεί κυρίως σε αναγνώσματα που είχαν σχέση με τη δουλειά μου. Η πειθαρχία του να ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που απαιτείται σε μια τέτοια λέσχη, αναζωογόνησε τα ανακλαστικά μου ως αναγνώστριας.

Το πρώτο βιβλίο που επιλέχθηκε από την επαρκέστατη συντονίστριά μας, το όνομα της οποίας δεν πρόκειται να αποκαλύψω ακόμα, ήταν μια προσωπική πρόκληση για μένα: Ο θεός των μικρών πραγμάτων, της Ινδής Αρουντάτι Ρόι, βραβείο Booker το 1997. Και η πρόκληση έχει να κάνει με το γεγονός ότι ήταν ένα από τα (τρία;) βιβλία που έχω ξεκινήσει στη ζωή μου χωρίς να τα τελειώσω… Για την ακρίβεια το παράτησα στις πρώτες 20 σελίδες.  Αυτό συνέβη το 1997. Είχα βρει ζόρικο τότε, και το θέμα που πραγματευόταν και τον τρόπο γραφής που ήταν κάπως ελλειπτικός και μου ξεγλιστρούσε… Εξάλλου ο πόνος ήταν κάτι που ήθελα να αποφύγω, ακόμα και μέσα στα βιβλία. Κύλησε ο καιρός και ένα διαζύγιο και ένα παιδί αργότερα, το βιβλίο επανεμφανίζεται στο δρόμο μου. Αυτή τη φορά όμοως είμαι αποφασισμένη. Δεν χρειάστηκε όμως να προσπαθήσω πολύ. Από τη στιγμή που άφησα πίσω μου τις πρώτες γνώριμες σκηνές και προχώρησα παραπέρα, το βιβλίο μου παραδόθηκε άνευ όρων και του παραδόθηκα κι εγώ. Όπως δυο εραστές που δεν τα βρίσκουν στις πρώτη τους συνάντηση και όταν ξανασυναντιώνται μετά από χρονια ερωτεύονται παράφορα ο ένας τον άλλον…

Τι λέει όμως η Αρουντάτι;  Διηγείται το χρονικό του τραγικού και αναπάντεχου θανάτου ενός μικρού κοριτσιού σε μια κωμόπολη της Ινδίας στη δεκαετία του 1970. Ποιος άραγε ευθύνεται για το θάνατό της; Ακούμε την ιστορία μέσα από τη διήγηση των δύο διδύμων εξαδέλφων του μοιραίου κοριτσιού. Ο έρωτας ανάμεσα σε μια “Καθαρή” γυναίκα ανώτερης κάστας που μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της επειδή ο άνδρας της τους έχει εγκαταλείψει και έναν “Άθικτο” άνδρα, κόντρα στις ταξικές διαφορές και τις δομές που ορίζουν οι κάστες, καθορίζει και στοιχειώνει την ιστορία μας.

Με κέρδισε επειδή μιλάει για δυνατά ανθρώπινα συναισθήματα, ξεχειλίζει μάλιστα από αυτά, χωρίς να γίνεται μελοδραματικό ούτε κουραστικό. Με αφορμή έναν τραγικό θάνατο μιλάει για τον φόβο, που τον ονοματίζει και τρόμο  μερικές φορές, για την αγάπη και για την σκληρότητα της πορείας προς την ωριμότητα και την ενηλικίωση. Μιλάει για γνώριμες παιδικές πληγές που φέρουμε οι περισσότεροι από εμάς εντός μας. Και όλα αυτά σε ένα σύμπαν μαγικού ρεαλισμού, με μια γραφή ποιητική, ελλειπτική, άλλοτε γλαφυρή και άλλοτε κοφτή, στακάτο, ανάλογα με το πως προστάζουν οι συνθήκες. Ο τρόπος της γραφής της ακολουθεί τη ροή των συναισθημάτων της  και με συνεπήρε τη δεύτερη φορά επειδή δεν του αντιστάθηκα, αφέθηκα να ακούσω και τα δικά της συνασσθήματα και εκείνα που εξ αντανακλάσεως γεννιόντουσαν μέσα μου. Και εβδομάδες αργότερα, συνεχίζω να το φέρω μέσα μου.

“Μα τη φορά αυτή δεν κρατήθηκε. Δεν του είπε λέξη. Όχι, μέχρι που τον κυρίεψε ο Τρόμος. Όχι ωσότου είδε, τη μια νύχτα μετά την άλλη τη μικρή βάρκα με τα κουπιά να περνάει το ποτάμι. Όχι ώσπου την είδε να ξαναφεύγει την αυγή.

Όχι μέχρις ότου δει τι είχε αγγίξει ο Άθικτος γιος του. Και δεν είχε αγγίξει απλώς.

Είχε μπει μέσα.

Είχε αγαπήσει.”

“Ξέρεις μαμά, δεν με πείραξε καθόλου που ξέχασα να πάρω τη μάσκα μου στο πάρτι που έγινε στην παραλία. Έμαθα να κρατάω την αναπνοή μου κάτω από το νερό γιατί η Α μου ζητούσε συνέχεια να την ανεβάζω στους ώμους μου για να κάνει βουτιές. Ξέρεις μαμά, είναι ωραίο να ανεβαίνει ένα κορίτσι πάνω στους ώμους σου”.

Ξέρω γιε μου, αν κι έχει καιρό να με ανεβάσει κάποιο αγόρι στους δικούς του δυνατούς ώμους (γιατί πρέπει και ν’ αντέχουν). Ξέρω πως έκλεισες τα δώδεκα και περπατάς στα δεκατρία, πως ετοιμάζεσαι το Σεπτέμβρη να πας στην πρώτη γυμνασίου, και πως ανακάλυψες πόσο συγκλονιστικά απαλό είναι μέσα στο νερό το δέρμα ενός κοριτσιού που σε αγγίζει τάχαμου αθώα για να σκαρφαλώσει στην πλάτη σου και να πηδήξει στο νερό, ξανά και ξανά. Η άνωση σε βοηθάει να νιώσεις ένας μικρός Ηρακλής για να σηκώσεις ξανά και ξανά το πιο γλυκό βάρος του κόσμου. Σταματώ εδώ γιατί αρχίζω να γίνομαι γλυκανάλατη. Όμως ο έρωτας σε όλες τις εκφάνσεις του δεν παύει ποτέ να με συγκινεί – τ’ ομολογώ!

Μεγάλη επιτυχία εκείνο το πάρτι στην αμμουδιά, ώρες ατελείωτες μπαίνατε-βγαίνατε στη θάλασσα, βουτάγατε, γελάγατε, πιτσιλούσατε ο ένας τον άλλον, αγόρια και κορίτσια. Μετά ορμήσατε στην τούρτα των γενεθλίων και ύστερα, νύχτα πια, μετρούσατε τα’ αστέρια ξαπλωμένοι στις ψάθες, κάνατε εξερεύνηση με τους φακούς, κι εμείς οι μεγάλοι αργοπίναμε μπύρες ακούγοντας τα γελάκια σας άλλοτε κακαριστά και άλλοτε πνιχτά, συνωμοτικά. Κι όταν σου είπα να ετοιμαστούμε για την επιστροφή με έριξες ψιθυρίζοντάς μου “Όχι ακόμα μαμά. Αυτό είναι το τελευταίο πάρτι. Θέλω να φύγουμε τελευταίοι αυτή τη φορά. Μετά θα πάμε γυμνάσιο. Άσε με να χαρώ τους φίλους μου. Θέλω να τους απομνημονεύσω (!!!) Σε παρακαλώ!”

Αν κάποιοι φίλοι σας φεύγουν μακριά αυτήν τη σχολική χρονιά, μην στενοχωριέστε. Απλώς, φροντίστε να τους «απομνημονεύσετε» και οι αναμνήσεις θα ζεστάνουν την καρδιά σας! Καλό Σεπτέμβρη! Και καλό γυμνάσιο στους ομοιοπαθείς!